Με ποιους νόμους στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση ρυθμίζονται οι ψηφιακές πλατφόρμες; Το ερώτημα μπορεί να τεθεί και διαφορετικά – ποιος και με ποια διαδικασία ρυθμίζει τις πλατφόρμες και τη χρήση τους; Μπορεί μια χώρα από μόνη της να τις ρυθμίσει ή απαιτείται διεθνής ή έστω ευρωπαϊκή ρύθμιση; Το πώς μπορεί να προωθηθεί μια βιώσιμη ρύθμιση της ψηφιακής αγοράς είναι από τα μεγαλύτερα διεθνή προβλήματα, η ένταση του οποίου οξύνθηκε με την πανδημία και επείγει πλέον η αντιμετώπισή του.
Η διεθνής ψηφιακή αγορά έχει πολλά προβλήματα στρέβλωσης που οφείλονται κυρίως στις περιορισμένες ρυθμίσεις για τις ψηφιακές πλατφόρμες. Μέσα και από την πανδημία η ψηφιακή οικονομία γιγαντώθηκε ενώ οι ρυθμίσεις τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο καθυστερούν. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχουν συχνά φαινόμενα αθέμιτου ανταγωνισμού και ελάχιστη ουσιαστική προστασία για τα δεδομένα και τα δικαιώματα καταναλωτών και εταιρειών που τις χρησιμοποιούν. Απαιτούνται ρυθμίσεις που να είναι προσαρμοσμένες στις ιδιαιτερότητες της ψηφιακής οικονομίας καθότι δεν επαρκούν παλαιότερες ρυθμίσεις που συνήθως προέκυπταν από την ανάγκη ρύθμισης πιο παραδοσιακών αγορών όπως η αγορά της ενέργειας και των μεταφορών.
Οι ψηφιακές πλατφόρμες με ιδιωτικές συμφωνίες μέσα από υποχρεωτικούς και δυσνόητους όρους χρήσης αποκτούν ουσιαστικά το δικαίωμα για ανεξέλεγκτη χρήση των δεδομένων των καταναλωτών και των εταιρειών που τις χρησιμοποιούν. Στο τέλος του 2020 η Ευρωπαϊκή επιτροπή γνωστοποίησε στην Amazon «ότι στηρίζεται συστηματικά σε μη δημόσια επιχειρηματικά δεδομένα για τους ανεξάρτητους πωλητές που πραγματοποιούν πωλήσεις στη διαδικτυακή αγορά της προς όφελος του κλάδου λιανικής της ίδιας της Amazon, ο οποίος ανταγωνίζεται άμεσα τους εν λόγω τρίτους πωλητές» και ότι ξεκινά σχετικές έρευνες. Μια ανάλογη έρευνα έχει ξεκινήσει και η ρυθμιστική αρχή στην Κίνα για θέματα που αφορούν την Κινεζική πλατφόρμα ηλεκτρονικού εμπορίου AliBaba. Οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες είναι πολύ πιο δύσκολο να ρυθμιστούν από ότι οι πιο παραδοσιακές αγορές.
Ένα ιδιαίτερα ισχυρό εργαλείο εν δυνάμει τεχνικού υποβάθρου ρύθμισης, που συνιστά και μια ιδιαιτερότητα της οικονομίας του Διαδικτύου είναι η αρχιτεκτονική του Διαδικτύου που βασίζεται στα ανοιχτά πρότυπα και το ανοιχτό λογισμικό. Τα ανοιχτά πρότυπα και το ανοιχτό λογισμικό δίνουν την δυνατότητα σε ρυθμιστικές αρχές να εποπτεύουν το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας των ψηφιακών πλατφορμών και αποτελούν ισχυρό όπλο κατά των στρεβλώσεων της ψηφιακής οικονομίας και της υπεσυγκέντρωσης των ψηφιακών υποδομών στα χέρια λίγων. Η ανοιχτότητα θα πρέπει να ενσωματωθεί στην ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία με στόχο οι εταιρείες και οι καταναλωτές που συμμετέχουν στις ψηφιακές πλατφόρμες να έχουν πλήρη έλεγχο των δεδομένων τους και των τρόπων που αύρα χρησιμοποιούνται, και ειδικότερα στην διάρθρωση του κόστους των υπηρεσιών και προϊόντων που καταναλώνουν. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να καταστεί η ψηφιακή αγορά πραγματικά ανοικτή. Μόνο έτσι μπορεί να δοθούν ίσες ευκαιρίες και σε μικρότερες εταιρείες ή άλλα συλλογικά σχήματα ώστε να περιοριστεί η ανεξέλεγκτη εξαγωγή αξίας από τις τοπικές οικονομίες και η εξάρτηση τους από τις μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες και τις μονοπωλιακές τους πρακτικές.
—
Άρθρο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ: tanea.gr