Γιατί η απλοποίηση των διαδικασιών είναι η πιο ουσιαστική μεταρρύθμιση του κράτους
Η Ελλάδα δεν πάσχει από έλλειψη μεταρρυθμίσεων, αλλά από έλλειψη απλοποίησης. Πίσω από κάθε καθυστέρηση άδειας, κάθε χαμένη επένδυση και κάθε πολίτη που παλεύει με την πλατφόρμα ή την ουρά, κρύβεται ένα αόρατο δίκτυο διοικητικών διαδικασιών — περίπλοκο, αλληλοεπικαλυπτόμενο και συχνά ακατανόητο ακόμη και για τους δημόσιους υπαλλήλους. Αυτή η πολυπλοκότητα είναι ο πραγματικός εχθρός της παραγωγικότητας.
Η γραφειοκρατία δεν είναι απλώς ζήτημα «κακής νοοτροπίας». Είναι προϊόν δεκαετιών κατά τις οποίες το κράτος λειτουργούσε για να εξυπηρετεί πελατειακά δίκτυα και υπουργούς, χωρίς σαφή γνώση των διαδικασιών. Δεν μπορείς να βελτιώσεις κάτι που δεν γνωρίζεις — η απλή ψηφιοποίηση δεν αρκεί.
Η ακτινογραφία της διοίκησης
Πρώτη φορά επιχειρείται σοβαρή χαρτογράφηση αυτού του αόρατου συστήματος μέσα από το οικοσύστημα ανοιχτής διακυβέρνησης: opengov.gr, diavgeia.gov.gr, apografi.gov.gr, ΚΗΜΔΗΣ, mitos.gov.grκαιdiadikasies.gov.gr. Μπορεί να μην κερδίζουν πρωτοσέλιδα, αλλά είναι τα πιο στρατηγικά για το Δημόσιο: δείχνουν τι κάνει το κράτος, ποιος το κάνει, με ποια βήματα και με ποιο κόστος.
Σύμφωνα με το GlobalBusinessComplexityIndex 2024, η Ελλάδα κατατάσσεται ως η πιο σύνθετη χώρα στον κόσμο για επιχειρηματικές διαδικασίες. Αυτό δεν είναι τεχνική λεπτομέρεια, είναι καθρέφτης θεσμικής κουλτούρας που βλέπει τη συμμόρφωση ως αυτοσκοπό. Όταν για να ιδρύσεις μια επιχείρηση ή να πάρεις άδεια χρειάζεσαι δεκάδες πιστοποιητικά, υπογραφές και εγκρίσεις, το κράτος χάνει κάτι πολύτιμο: εμπιστοσύνη και αξιοπιστία.
Η ΔΙΑΥΓΕΙΑ ήταν αποκαλυπτική: από εργαλείο διαφάνειας έγινε νέο πρότυπο διοικητικής συμπεριφοράς, γιατί την υιοθέτησαν οι ίδιοι οι δημόσιοι υπάλληλοι. Παρά τις προσπάθειες της εκτελεστικής εξουσίας να κρύψει αποφάσεις και δαπάνες, η μεγάλη πλειοψηφία των υπαλλήλων και των πολιτών την έχει αγκαλιάσει.
Η Ελλάδα χρειάζεται όχι μόνο «μεταρρυθμίσεις από τα πάνω», αλλά μια εθνική άσκηση συλλογικού ανασχεδιασμού μέσα στο Δημόσιο, αξιοποίηση εμπειρίας και κοινής λογικής. Ένα κράτος που απλοποιεί δεν μικραίνει, ωριμάζει: μετατρέπεται από μηχανισμό συμμόρφωσης σε οργανισμό μάθησης και βελτίωσης.
Τα νούμερα πίσω από την αλλαγή
Η απλοποίηση δεν είναι «γραφειοκρατική λεπτομέρεια». Είναι αναπτυξιακή πολιτική. Σύμφωνα με μελέτες του ΟΟΣΑ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μείωση του διοικητικού φόρτου κατά 25% μπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητα κατά 2%–4% τον χρόνο. Για την Ελλάδα αυτό μεταφράζεται σε 3–6 δισ. ευρώ πρόσθετο ΑΕΠ και εκατομμύρια ώρες εξοικονομημένες για πολίτες και επιχειρήσεις.
Το μεγαλύτερο όφελος όμως είναι άυλο: η αποκατάσταση εμπιστοσύνης μεταξύ πολίτη και κράτους. Όταν ο πολίτης βλέπει ότι το κράτος λειτουργεί απλά, με σαφήνεια, συνέπεια, αισθάνεται σεβασμό.
Η μεταρρύθμιση που απελευθερώνει
Η απλοποίηση των διαδικασιών είναι η μητέρα όλων των μεταρρυθμίσεων. Χωρίς αυτήν, κάθε άλλη πρωτοβουλία, ψηφιακό κράτος, αξιολόγηση, παραγωγικότητα, θα σκοντάφτει σε θεσμικό τέλμα και ψηφιακή γραφειοκρατία.
Η ΔΙΑΥΓΕΙΑ έκανε ορατή τη λογοδοσία. Η απλοποίηση μπορεί να κάνει ορατή την αποδοτικότητα. Σε μια χώρα που κουράστηκε από εξαγγελίες, αυτό μπορεί να αποδειχθεί το πιο απελευθερωτικό έργο: ένα κράτος που σέβεται τον χρόνο των πολιτών και βελτιώνει τις διαδικασίες του.
Δεν είναι θέμα τεχνολογίας, είναι θέμα κουλτούρας, εμπιστοσύνης και θεσμικής αυτογνωσίας. Αν η Ελλάδα θέλει να γίνει παραγωγική, πρέπει να γίνει κατανοητή.
—
Θεόδωρος Γ. Καρούνος, Ερευνητής στην Ομάδα INFOSTRAG του Εργαστηρίου Βιομηχανικής και Ενεργειακής Οικονομίας (ΕΒΕΟ) του ΕΜΠ( https://infostrag.gr/ ) και μέλος του Δ.Σ. του Οργανισμού Ανοικτών Τεχνολογιών( ΕΕΛΛΑΚ – https://mathe.ellak.gr/ ).
—
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ:
