Ένα είναι σίγουρο. Ο κόσμος της επικοινωνίας, της επιχειρηματικότητας και της πολιτικής σήμερα, στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας της νέας χιλιετίας, μας φαίνεται πολύ διαφορετικός αν τον συγκρίνουμε με εκείνον είκοσι χρόνια πριν. Πολλά, άλλοτε ακλόνητα δεδομένα, μετασχηματίζονται ταχύτατα και ανάμεσα στους κύριους παράγοντες της αλλαγής όλοι συμφωνούν πως συμπεριλαμβάνονται τα νέα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.


Η συνεχής εξέλιξη της τεχνολογίας και η ραγδαία εξάπλωση της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το facebook, το youtube, το google, το twitter και άλλα παρόμοια, σε συνδυασμό με τον πολλαπλασιασμό των έξυπνων κινητών τηλεφώνων, μεταβάλουν μέρα με τη μέρα τους τρόπους με τους οποίους παράγονται κάθε είδους υπηρεσίες, διακινούνται ψηφιακά αγαθά, παγιώνονται ή μεταβάλλονται πολιτικές προτιμήσεις, ανατρέπονται ή διατηρούνται αγοραστικές συνήθειες.


Ωστόσο, όπως είναι αναμενόμενο για μεγάλης κλίμακας αλλαγές, δεν είναι ούτε μονοσήμαντες μήτε στερούνται αντιφάσεων. Για παράδειγμα, ναι μεν το αρχικό κόστος για να ακουστούν περισσότερες φωνές και να αποκτήσει ο δημόσιος διάλογος μεγαλύτερη ποικιλία είναι πλέον εξαιρετικά μικρό. Όμως, μακροσκοπικά, εξακολουθεί να κυριαρχεί στην ατζέντα η ειδησεογραφία που θέτουν τα μεγάλα συγκροτήματα ενημέρωσης.


Μπορεί οι επιχειρήσεις που επενδύουν στοιχειωδώς στα νέα μέσα να αποκτούν πρόσβαση σε, μέχρι πρότινος, απίθανες πηγές καινοτόμων ιδεών και εργαλείων. Όμως, είναι συνήθως οι ίδιες επιχειρήσεις που δυστροπούν στην προοπτική των ‘χαμένων’ εργατοωρών και αναζητούν τρόπους αντίδρασης στη χρήση των ίδιων μέσων από τους εργαζόμενους.


Σε ό,τι αφορά την πολιτική, ιδίως στην εποχή μετά την ανάληψη της προεδρίας των ΗΠΑ από τον Ομπάμα, κυβερνήσεις, κόμματα και πολιτευτές αναγνωρίζουν τη δυναμική των εργαλείων δικτύωσης και σε ορισμένες περιπτώσεις καταβάλουν αξιοσημείωτες προσπάθειες για οργανωμένη παρουσία. Όμως, αν κοιτάξει κανείς τα πράγματα σε βάθος, μια συνολικότερη αλλαγή πολιτικού παραδείγματος απέχει περισσότερο από ό,τι ίσως φαινόταν αρχικά. Και αυτή η διαπίστωση δεν αφορά μόνο στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, αλλά και στις ΗΠΑ τις οποίες συνήθως τείνουμε κάπως αυτόματα να τις προσλαμβάνουμε ως να είναι πολύ πιο μπροστά σε τέτοια θέματα.


Τι συμβαίνει όμως και οι αλλαγές που επιφέρουν τα νέα μέσα τελούν υπό συνεχή επαναδιαπραγμάτευση; Όταν μιλάμε για τα social media και τις επιδράσεις τους στη δημόσια και ιδιωτική σφαίρα καλό είναι να έχουμε υπόψη μας ότι είναι ένα δυναμικό πεδίο συζητήσεων, εφαρμογών και πρωτοκόλλων που διαρκώς εξελίσσεται μέσα από το παγκόσμιο εργαστήρι ανοικτής καινοτομίας, το διαδίκτυο.


Επομένως ναι, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι φορείς των κοινωνικών, επιχειρηματικών και κοινωνικών αλλαγών για τις οποίες όλο και πιο συχνά γίνεται λόγος. Αλλά οι αλλαγές δεν συμβαίνουν σε κοινωνικό κενό. Ούτε φυσικά  πρόκειται να εξελίσσονται γραμμικά στο διηνεκές δίχως εμπόδια και παλινδρομήσεις σε πρότερες καταστάσεις.


Έτσι, η οργάνωση και η λειτουργία των πολιτικών συστημάτων ήταν πάντα και εξακολουθεί να είναι ιεραρχική, τη στιγμή που το διαδίκτυο και οι εφαρμογές των social media βασίζονται σε ανοικτά μοντέλα οριζόντιας, παρά κάθετης, συνεργασίας μεταξύ δυνητικά  «ισότιμων’» τελικών χρηστών.


Επίσης, το μοντέλο εταιρικής διακυβέρνησης που ευνοεί η αρχιτεκτονική του διαδικτύου είναι περισσότερο συμμετοχικό και συνεργατικό από ό,τι βλέπουμε στην πράξη να είναι σήμερα. Η μετάβαση σε ένα τέτοιο μοντέλο συναντά πολλές αντιστάσεις. Τόσο από τον συγκεντρωτισμό και την έλλειψη διαφάνειας με την οποία συνεχίζουν να λειτουργούν τα μεγάλα επιχειρηματικά κέντρα. Όσο και από βαθιά εδραιωμένες πεποιθήσεις και διάχυτες πρακτικές  που εμποδίζουν τη δημιουργία ενός ανοικτού και διανεμημένου μοντέλου κατανομής εργασίας και αποκεντρωμένης παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών.


Θα είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον, μάλιστα, αν επιχειρήσει κανείς να εντοπίσει όχι μόνο τα αίτια αλλά και τις θεραπείες για την παγκόσμια οικονομική κρίση κάτω από αυτό το πρίσμα.


Για παράδειγμα, η σημερινή κρίση είναι μια ευκαιρία επένδυσης στη νέα τεχνολογία για εξοικονόμηση ενέργειας που μπορεί να γίνει με την ανάπτυξη ενός ‘Έξυπνου Δικτύου’ με τη σύγκλιση των δικτύων ενέργειας και τηλεπικοινωνιών.


Οι δυνατότητες για αποκεντρωμένη και διανεμημένη οργάνωση της παραγωγικής διαδικασίας κατά κάποιο τρόπο συνιστούν την υπόσχεση του δικτυακού μοντέλου οργάνωσης. Μια υπόσχεση για ομότιμες* κοινωνικές σχέσεις, για συστηματικό εσωτερικό και εξωτερικό έλεγχο κάθε εξουσίας από την κοινωνία των πολιτών, για ενδυνάμωση του πολίτη, αποκέντρωση και ανοικτή καινοτομία. Μια υπόσχεση που μας καλεί να δούμε τα νέα μέσα με μια νέα και λιγότερο συμβατική οπτική.


*Η Πολιτική Οικονομία της Ομότιμης Παραγωγής( http://p2pfoundation.net/Greek_language ).

Άρθρο στο περιοδικό “Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Ειδικές Εκδόσεις – The Economist”

Από admin

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.