Αν και το ΑΣΕΠ διαφημίζεται ως η πιο σημαντική μεταρρύθμιση, συστηματικά παρακάμπτεται, όπως αποδεικνύουν οι αριθμοί στο apografi.gov.gr, για να προσλαμβάνονται “έκτακτοι” υπάλληλοι. Η πρόσφατη αναφορά του Πρωθυπουργού, “δεν λειτουργεί το ΑΣΕΠ…”, δημιουργεί απορίες γιατί, μετά από 5 χρόνια, διαπιστώνεται ότι το ΑΣΕΠ δεν λειτουργεί αποτελεσματικά, χωρίς να έχουν γίνει οποιεσδήποτε ουσιαστικές ενέργειες για την ενίσχυσή του με ανθρώπινους και υλικούς πόρους.
Τι θα έπρεπε να είχε γίνει από το 2019; Πρώτον, θα έπρεπε να ενισχυθεί το ΑΣΕΠ με πόρους και εξειδικευμένο προσωπικό που θα είχε προσληφθεί με διαφανείς και αξιοκρατικές διαδικασίες και ειδικό μισθολόγιο, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί έγκαιρα σε όλες τις αρμοδιότητες που έχει αναλάβει. Δεύτερον και πιο σημαντικό, θα έπρεπε να είχαν καταγραφεί, απλοποιηθεί και ψηφιοποιηθεί όλες οι διαδικασίες του ΑΣΕΠ, με συνεργατικό τρόπο, εμπλέκοντας στελέχη του ΑΣΕΠ και των Διευθύνσεων Προσωπικού φορέων του δημοσίου.
Τεχνογνωσία για τη διαχείριση προσλήψεων προσωπικού και επιλογής στελεχών υπάρχει σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η πρόκληση για τη χώρα μας είναι εάν υπάρχει η πολιτική βούληση να σπάσει ο φαύλος κύκλος των δικτύων πελατειασμού σε όλα τα επίπεδα της διοίκησης — τον Δήμο, την Περιφέρεια, τα Υπουργεία και όλους τους εποπτευόμενους φορείς τους – όπου δυστυχώς, παραμένει κυρίαρχη η τάση οι αιρετοί και τα πολιτικά στελέχη, στο όνομα της δήθεν αποτελεσματικότητας, να υποκαθιστούν στην πράξη την αυτοτέλεια της δημόσιας διοίκησης, κυρίως για να εξυπηρετούν τα πελατειακά τους δίκτυα με προσλήψεις συμβασιούχων και αναθέσεις συμβάσεων σε ημετέρους.
Το ΑΣΕΠ είναι ίσως η μόνη ελπίδα να εξυγιανθεί ο δημόσιος τομέας, εάν όλα τα κόμματα του δημοκρατικού τόξου συναινέσουν χωρίς μικροκομματικούς υπολογισμούς στην ενδυνάμωσή του.
Απαιτείται λοιπόν ένα επιχειρησιακό σχέδιο ενδυνάμωσης του ΑΣΕΠ, που θα εκπονηθεί από αναγνωρισμένα στελέχη με κύρος, τα οποία να μην μπορούν να χειραγωγηθούν από την κυβέρνηση και τα κόμματα. Στόχος είναι να προκύψει άμεσα και να υλοποιηθεί σύντομα ένας οδικός χάρτης που θα επιτρέψει στο ΑΣΕΠ να ανταποκριθεί με επάρκεια σε όλες τις αρμοδιότητες που έχει αναλάβει. Η κύρια αρμοδιότητά του είναι να έχει έγκαιρα καταλόγους για όλες τις κατηγορίες προσωπικού, όπου με κοινωνικά και γεωγραφικά κριτήρια, όλοι οι φορείς του δημοσίου θα επιλέγουν άμεσα το προσωπικό που πρέπει να προσλάβουν. Έτσι, θα αποφευχθούν τραγελαφικές καταστάσεις, όπως αυτές ζευγαριών που ο ένας διορίζεται στη Δράμα και ο άλλος στην Τρίπολη, ή ακόμα χειρότερα, υπαλλήλων που διορίζονται σε τουριστικές περιοχές όπου δεν υπάρχει διαθέσιμη κατοικία σε προσιτές τιμές όλο το χρόνο.
Το ΑΣΕΠ δεν μπορεί να λύσει όλα τα προβλήματα της δημόσιας διοίκησης, αλλά μπορεί να βελτιώσει τη διαδικασία προσλήψεων προσωπικού όλων των κατηγοριών και την αξιολόγηση κατά προτεραιότητα των προϊσταμένων και των διοικήσεων των δημόσιων οργανισμών. Εάν οι προϊστάμενοι και οι επικεφαλής των δημόσιων οργανισμών επιλέγονται και αξιολογούνται με αντικειμενικά κριτήρια και διαφάνεια, τότε και η ουσιαστική αξιολόγηση όλων των εργαζομένων στο δημόσιο θα έρθει πιο κοντά.
Αντίστοιχα μέτρα πρέπει να ληφθούν ώστε να καταπολεμηθεί άλλη μια εστία πελατειασμού εκτός από τις διοικήσεις των οργανισμών που επιλέγονται με πολιτικά κριτήρια, αυτή των μετακλητών που συνήθως επιλέγονται χωρίς αξιοκρατικά κριτήρια, με μοναδικό κριτήριο τη γνωριμία από όποιον τους προσλαμβάνει. Έγινε ένα πρώτο βήμα από το opengov.gr, το οποίο όμως δεν κατοχυρώθηκε θεσμικά ώστε να διασφαλίζεται ότι και στην κατηγορία των μετακλητών προσλαμβάνονται οι πιο ικανοί.
Ό,τι δεν κατοχυρώνεται θεσμικά και δεν υποστηρίζεται με τους αναγκαίους ανθρώπινους και υλικούς πόρους, θα αποδυναμώνεται από τις πιέσεις για εξαιρέσεις και παρακάμψεις, οι οποίες θα αποδυναμώνουν διαρκώς κάθε προσπάθεια εδραίωσης αισθήματος αξιοκρατίας, με αποτέλεσμα να μειώνεται η εμπιστοσύνη των πολιτών στους δημοκρατικούς θεσμούς.
—
To άρθρο δημοσιεύθηκε στα ΝΕΑ.