Ελεύθερο Λογισμικό: μια σημαντική ευκαιρία για τον πολίτη, την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και την ανάπτυξη της ηλεκτρονικής επιχειρηματικότητας
Το ΕΛ/ΛΑΚ αποτελεί ένα σύγχρονο μοντέλο ανάπτυξης, διάθεσης και χρήσης λογισμικού που συνεχώς κερδίζει έδαφος διεθνώς. Ο πυρήνας της έννοιας του ελεύθερου λογισμικού αναφέρεται στην ελευθερία πρόσβασης στον πηγαίο κώδικα του προγράμματος, καθώς και τροποποίησης του. Η απήχηση του ΕΛ/ΛΑΚ γίνεται περισσότερο αντιληπτή όταν διαπιστώνουμε πώς εταιρείες λογισμικού προσαρμόζουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο στα νέα δεδομένα που αυτό δημιουργεί: το λογισμικό τείνει να αντιμετωπίζεται ως το όχημα για την παροχή υπηρεσιών, υποστήριξης και λύσεων σε ανάγκες των πελατών, αντί για το τυποποιημένο προϊόν που πουλιόταν μαζικά στο παρελθόν. Μερικά από τα αντικειμενικά προτερήματα του μοντέλου ΕΛ/ΛΑΚ: πιο αξιόπιστο και ασφαλέστερο λογισμικό, ανοικτά πρότυπα, διαλειτουργικότητα, διασφάλιση δεδομένων στο μέλλον, ανεξαρτησία, επεκτασιμότητα και παραμετροποίηση, καλύτερη αξιοποίηση υλικού.
Ο πολίτης είναι ο πρώτος κερδισμένος από την εξίσωση του ελεύθερου λογισμικού, σε πολλαπλά επίπεδα. Η πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα του παρέχει τη δυνατότητα να το προσαρμόσει στις ανάγκες του και να διορθώσει σφάλματα ανεξάρτητα από το δημιουργό του λογισμικού, ενώ τα ανοικτά πρότυπα εξασφαλίζουν τη διαλειτουργικότητα με άλλα συστήματα και τη σιγουριά ότι σε βάθος χρόνου θα συνεχίσει να μπορεί να έχει πρόσβαση και να επεξεργάζεται τα πολύτιμα δεδομένα στο αρχείο του. Το τελευταίο αποκτά μεγαλύτερη σημασία από τη σκοπιά του κράτους: η διασφάλιση της προσβασιμότητας στο μέλλον των δεδομένων των αρχείων είναι κρίσιμη, ενώ η διαλειτουργικότητα και τα ανοικτά πρότυπα είναι βασική προϋπόθεση για την οικοδόμηση υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Αυτά αποτυπώνονται σε μια σειρά από ευρωπαϊκές στρατηγικές πρωτοβουλίες, με πρώτη και σημαντικότερη το σχέδιο δράσης e–Europe 2005 καθώς και την πρωτοβουλία IDA για την εφαρμογή ανοικτών προτύπων για τη διασύνδεση και ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των εθνικών υπηρεσιών, στα πλαίσια της οποίας δημιουργήθηκε το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για το ΕΛ/ΛΑΚ. Ειδικά για ελεύθερους επαγγελματίες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αλλά και για ολόκληρες χώρες όπως η Ελλάδα, όπου οι ΜΜΕ αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας, το ελεύθερο λογισμικό μπορεί για πρώτη ίσως φορά να δώσει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε μια παγκόσμια αγορά, με την εμφάνιση και καθιέρωση νέων βιώσιμων επιχειρηματικών μοντέλων που βασίζονται στη φιλοσοφία του.
Το Εθνικό Δίκτυο Έρευνας και Τεχνολογίας, που καλύπτει πρωταρχικά τις ανάγκες δικτύωσης των εκπαιδευτικών και ερευνητικών ιδρυμάτων, αντιλαμβανόμενο το φαινόμενο του ΕΛ/ΛΑΚ και διαπιστώνοντας τόσο τα πλεονεκτήματα όσο και τις δυνατότητες που προσφέρει, προχώρησε σε μια σειρά από πρωτοβουλίες με σκοπό τη στήριξη της χρήσης του στην εκπαίδευση αλλά και γενικότερα την προώθηση και τη διάδοση του στην Ελλάδα. Προς το σκοπό αυτό έχουν πραγματοποιηθεί δύο συνέδρια (2002 και 2004) σε συνεργασία με το HELLUG αλλά και άλλους εθελοντικούς φορείς, καθώς και διάφορες τεχνικές συναντήσεις για την ανάπτυξη ΕΛ/ΛΑΚ.
Έχει δημιουργηθεί ο ιστοχώρος http://www.ellak.gr/, ένα κεντρικό σημείο ενημέρωσης, συνάντησης, συζήτησης και παροχής διαφόρων υπηρεσιών για την ελληνική κοινότητα. Έχουν υποστηριχθεί δράσεις ομάδων εθελοντών που ασχολούνται με την ανάπτυξη και εντοπιοποίηση δημοφιλών πακέτων λογισμικού, όπως Mozilla, KDE, GNOME, OpenOffice.org κ.α. και έχουν δημιουργηθεί ελληνικοί οδηγοί χρήσης. Έχει υποστηριχθεί η δημιουργία από το ΤΕΙ Αθήνας του Ellak–dev, μιας ελληνικής συνεργατικής πλατφόρμας ανάπτυξης λογισμικού (http://ellak-dev.os.cs.teiath.gr), καθώς και η δημιουργία πλατφόρμας τηλεκπαίδευσης (http://eclass.gunet.gr) από το GUnet.
Ακόμη υποστηρίζεται ενεργά η προσπάθεια για την ενσωμάτωση του μεγάλου πλήθους ελληνικού ελεύθερου λογισμικού στο έργο Debian GNU/Linux και την παραμετροποίηση της για την άρτια υποστήριξη της ελληνικής γλώσσας, με στόχο τη δημιουργία ενός πλήρως εξελληνισμένου περιβάλλοντος εργασίας που θα έχει ευρεία χρήση σε σχολεία, εκπαιδευτικούς οργανισμούς, επιχειρήσεις και τον Δημόσιο τομέα.
Τέλος, ως επιστέγασμα των προσπαθειών αυτών έχουν ξεκινήσει και βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαδικασίες σύστασης μη κερδοσκοπικής εταιρείας, σε συνεργασία με άλλους ενδιαφερόμενους φορείς, με στόχο την εξασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας ενός κινητήριου μοχλού πρωτοβουλιών και δράσης, και τη συνέχιση της υποστήριξης και υποβοήθησης δραστηριοτήτων στα πλαίσια της ελληνικής κοινότητας ελεύθερου λογισμικού.